Op 2 april 2016 is in Natuurmuseum Brabant (Tilburg) de tentoonstelling De dieren van Jeroen Bosch geopend. Nog niet eerder stonden dieren in het werk van de beroemde Brabantse schilder zo centraal. Uil, koolmees of hop: ze symboliseren menselijke eigenschappen als zinnelijkheid, mateloosheid, hebberigheid of bandeloosheid en met die kennis krijgen de werken een extra dimensie. Behalve een collectie ‘Bossche’ dieren in een bijzondere opstelling en reproducties van Bosch’ werk zijn er werken van de kunstenaars Neige, Sjon Brands en Otto Incze te zien.

Bij het bekijken van schilderijen van Jeroen Bosch kun je niet om de vele dieren heen: op zijn werken staan duizenden dieren afgebeeld. Bekende inheemse dieren als konijnen of vogels, maar ook uitheemse dieren zoals de giraf en de olifant. En dan is er nog een derde categorie dieren: die van de fabel- en fantasiedieren. Dieren met een symbolische betekenis en dieren die elementen van verschillende dieren (en soms een mens) in zich hebben. Eén ding hebben deze dieren gemeen: ze staan nooit zomaar op een werk.

Zinnelijkheid, het kwaad en zondig leven
Deze symboliek is in de tentoonstelling als uitgangspunt genomen. Aan de hand van een informatiewaaier kan de bezoeker de collectie dieren uitgebreid bekijken; er zijn inheemse dieren als konijn en ooievaar, uitheemse als apen, maar ook fabeldieren als de eenhoorn. Fantasiedieren krijgen eveneens een eigen plek in de vorm van kunstwerken van Ottó Incze, Sjon Brands en Neige. De waaier vertelt de - middeleeuwse - betekenis van de dieren. Wat doet het kattenvel op De Marskramer, wat betekent het dat de hop in de Tuin der Lusten naast de ijsvogel zit en waarom heten zoveel cafés ‘De Swaen’?

Kinderen kunnen terecht aan de ‘palettafel’ waar ze aan de slag gaan met Bosch en hun eigen fantasie. Via een speciale projectie tenslotte plaatst de bezoeker zichzelf in een landschap vol Bossche dierfiguren.

Onderdeel Bosch Grand Tour
De tentoonstelling is onderdeel van de Bosch Grand Tour (www.bosch500.nl). Onder deze naam presenteren zeven vooraanstaande Brabantse musea in 2016 een hedendaags tentoonstellingsprogramma.

Bosch Grand Tour is een project van het Van Abbemuseum Eindhoven, De Pont museum Tilburg, MOTI Museum of the Image Breda, Natuurmuseum Brabant Tilburg, Het Noordbrabants Museum ’s-Hertogenbosch, Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch en het TextielMuseum Tilburg.

Bosch Grand Tour is onderdeel van de manifestatie Jheronimus Bosch 500 en wordt mogelijk gemaakt door stichting Jheronimus Bosch 500, de Provincie Noord-Brabant, gemeente ’s-Hertogenbosch.

In uitzending Vroege Vogels
In de week voor de tentoonstelling werden er opnamen gemaakt voor de tv-uitzending van Vroege Vogels. Hierin vertelt projectleider Johan Heeffer over de achtergronden van de tentoonstelling en over de symboliek. Kijk hier de aflevering terug (start Bosch-item op 8'43).